Vandaag weer inspirerende woorden van gastblogger Wibo Kosters

Désanne van Brederode stelde in een essay in Trouw afgelopen weekend dat veel moderne wereldbeschouwingen die focussen op de mens als creator van zijn eigen universum leiden tot egocentrisme. Als we zelf onze werkelijkheid creëren, dan zijn negatieve gebeurtenissen op de eerste plaats je eigen schuld; je hebt niet het juiste gemanifesteerd. Waarom zou iemand daar medelijden mee moeten hebben? Bovendien, stelt van Brederode, leidt het bovenmatig focussen op positieve dingen tot een soort van zelfbevestigende schijnwereld waarin alles goed gaat als we maar hard genoeg ons best doen en positief denken. Denk maar aan Nike, Just do it. Ook daar kan de keerzijde zijn dat wie het niet ‘maakt’ kennelijk gewoon niet genoeg zijn of haar best doet.

Nu ben ik zelf niet zo van de maakbaarheidsschool. Ik kan me een zelfhulpboek herinneren waarin de schrijfster, die in Los Angeles woonde, zei dat ze nooit haar auto op slot deed, omdat in haar werkelijkheid geen plaats was voor autodiefstallen. Daarin openbaarde zich toch een bepaald egocentrisme; al die werkelijkheid beïnvloedende gedachten werden niet ingezet om het probleem autodiefstal voor eens en voor altijd uit te bannen, maar vooral om haar eigen auto te vrijwaren.
Ook boeken als The Secret gaan over dat manifesteren (Bärbl Möhr – Bestellen bij het universum is een mooi voorbeeld in dezelfde categorie), maar toch vraag ik me af of daar geen grenzen aan zijn. Als er zes miljard mensen tegelijkertijd hun werkelijkheid creëren zullen die werkelijkheden onvermijdelijk met elkaar botsen en elkaar inperken, lijkt mij.

Wat mijn lichte cynisme en Hollandse koopmansgeest vooral zeggen is dat het oude Marktplaatsgezegde ook hier opgeld doet: “Als iets te mooi klinkt om waar te zijn, is het dat meestal ook.” Denken dat we de wereld veranderen met alleen onze gedachten is hetzelfde als geloven dat we afvallen van een trillende gordel om ons middel en dat die aardige Nigeriaan in de mail echt 3,5 miljoen euro aan ons gaat geven in ruil voor het gebruik van onze bankrekening voor een transactie.

Toch wil ik positief denken niet uitvlakken in die zin dat mensen die positief denken beter omgaan met tegenslagen en eerder geneigd zijn dingen aan te pakken. Aan de andere kant denk ik dat er absoluut grenzen zijn aan de maakbaarheid. We maken onze plannen en ondertussen voltrekt het leven zich aan ons, om Lennon maar eens te parafraseren. Dat houdt ook in dat er dingen mis gaan. En dat vraagt om empathie, voor anderen, voor jezelf. Ook vraagt het om wijsheid, de wijsheid te kunnen zien wat je eigen aandeel is en wat buiten je ligt. Bovendien ook de wijsheid om een positieve les te trekken uit het gebeurde.

Ik denk dan ook dat een wereld van mensen waar het allemaal maar goed mee gaat een verschrikkelijke wereld moet zijn, een glimmend gepoetste meedogenloze wereld waarin mensen naast elkaar kunnen zitten en hun eigen successen als mantra’s opdreunen. Een wereld van Marie-Antoinettes die zich niks meer kunnen voorstellen bij honger en roepen dat de mensen dan maar cake moeten eten. Nee, laten we koesteren dat het soms niet meezit en dat we niet altijd krijgen wat we willen. Dat houdt ons menselijk. Bovendien gaan de beste liedjes over verlangen naar dingen die we niet krijgen.